Poradnia

Pytania i odpowiedzi

 

07.12.2020

Różne przyimki w połączeniach "na Litwie", "w Portugalii"

Dzień dobry,
Mam pytanie, dlaczego mówiąc o pobycie na terytorium różnych krajów używamy różnych zwrotów? Jesteśmy "na" Litwie, Łotwie, Ukrainie, Węgrzech, ale jesteśmy "w" Belgii, Norwegii, Anglii czy Niemczech.
Będę wdzięczna za wyjaśnienie.

O użyciu przyimków "w", "na" w połączeniu z nazwami państw nie decydują względy gramatyczne, lecz semantyczne, a po części także historyczno-kulturowe. Przyjmujemy więc dziś pewien stan rzeczy, taki mianowicie, że istnieje grupa państw, z którymi łączymy przyimek "na". Są to państwa położone na wyspach (np. na Cyprze) oraz te, z którymi Polska pozostawała historycznie w bliższych relacjach, np. na Litwie, na Węgrzech. W pozostałych wypadkach stosujemy poprawnie połączenia z przyimkiem "w", np. w Hiszpanii.

Poradnia

06.12.2020

"Uzyskał 5,5 punktu"?

Proszę uprzejmie o radę. Jak poprawnie należy pisać: "uzyskał 5,5 punktów", czy "uzyskał 5,5 punktu"?

W połączeniach liczebnika złożonego z pół (np. dwa i pół, pięć i pół, osiem i pół) i rzeczownika używa się dopełniacza liczby pojedynczej (np. metra, dnia, punktu). Poprawne jest zatem "uzyskał 5,5 punktu".

Poradnia

05.12.2020

Czy odmieniać nazwę Vistula?

Witam,
czy nazwę polskiej firmy "Vistula" należy odmieniać? Czy w tym tekście powinnam odmienić nazwę firmy:
"Wróć do pracy w stylu Vistula. W biurze, na uczelni, a może przy biurku w domu? Przygotuj się na powrót do pracy i szkoły z Vistula."?
W jakich przypadkach mogę nie odmieniać?

Zgodnie z normą fleksyjną nazwę Vistula należy odmieniać i stosować w wypowiedzi we właściwej formie przypadkowej. Wyrazy obcego pochodzenia, między innymi Vistula, odmieniają się zgodnie z odpowiednim wzorem odmiany rzeczowników.
Przedstawione przez Panią zdanie jest typowe dla tekstów reklamowych i marketingowych, w których często używa się nazwy marki, firmy w mianowniku (np. Vistula) zamiast form z właściwymi końcówkami przypadkowymi. Nazwę Vistula trzeba odmieniać, a w zdaniu użyć: dopełniacza - Vistuli i narzędnika - Vistulą ("Wróć do pracy w stylu Vistuli. W biurze, na uczelni, a może przy biurku w domu? Przygotuj się na powrót do pracy i szkoły z Vistulą").

Poradnia

02.12.2020

Imię Anja

Szanowni Państwo,
Chciałabym dowiedzieć się, czy aktualnie można nadać lub przyjąć imię Anja? Widziałam opinię Rady Języka Polskiego z 2011 r., że takie imię w języku polskim nie istnieje, jednak w moim otoczeniu pojawia się coraz więcej osób narodowości polskiej o takich imionach. Zastanawiam się, czy czas zmienił podejście do tej kwestii?
Będę wdzięczna za odpowiedź.
Pozdrawiam

Zasady nadawania imion zostały zmienione przez Ustawę z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, która weszła w życie 1 marca 2015 r. Opinia Rady Języka Polskiego z 2011 r. jest już nieaktualna, ale można ją traktować jako swego rodzaju zalecenie.
W artykule 59. wspomnianej ustawy czytamy, że wybrane imię lub imiona nie mogą mieć formy zdrobniałej oraz nie mogą mieć charakteru ośmieszającego lub nieprzyzwoitego, ale mogą być imionami obcymi. Można również wybrać imię, które nie wskazuje na płeć dziecka, ale w powszechnym znaczeniu jest przypisane do danej płci.
W świetle obowiązującego prawa dziecku można nadać imię Anja.

Poradnia

02.12.2020

Pawię w scrabblach

Dzień dobry!
Mam pytanie odnośnie słowa pawię oznaczające młodego pawia. Czy ta forma jest poprawna i można jej użyć w grze w scrabble?
Pozdrawiam i dziękuję za odpowiedź.

W języku polskim nazwy istot młodych, niedorosłych tworzy między innymi przyrostek -ę (także -ątko, -ak). Nazwy te można utworzyć doraźnie niemal od każdego rzeczownika oznaczającego żywą istotę (np. kocię, małpię, oślę, tygrysię, jaskółczę itd.), również od pawia.
Wobec tego, grając w scrabble, można posłużyć się rzeczownikiem pawię.

Poradnia

27.11.2020

Czy euforia ma liczbę mnogą?

Dzień dobry,
czy istnieje liczba mnoga rzeczownika "euforia"? Czy można powiedzieć "euforie"?

Odpowiadamy twierdząco. Tak, rzeczownik euforia ma gramatyczne formy liczby mnogiej. Mianownik liczby mnogiej przyjmuje postać "euforie". Niemniej rzeczownik ten zwykle występuje w liczbie pojedynczej, rzadko w mnogiej.
Pełny wzór odmiany podaje Wielki słownik języka polskiego online: https://wsjp.pl/index.php?id_hasla=11178&ind=0&w_szukaj=euforia

Poradnia

26.11.2020

Jak zapisać nazwy czeskie w polszczyźnie?

Dzień dobry
zajmuję się tłumaczeniami z języka czeskiego na polski. Chciałbym prosić o pomoc przy poprawnym zapisie końcówek wyrazów nieprzetłumaczalnych.
Przykłady:
1. Udajemy się do do Browaru na Rychtě (cz. Pivovar na Rychtě)
"Na Rychtě" jest tutaj nieprzetłumaczalne. Samogłoskę ě można wymówić jako "je". Czy w tym przypadku poprawnym jest zapis
"Browar na Rychtje", czy też należy zostawić czeskie znaki "Browar na Rychtě". A może spolszczyć "Browar na Rychcie"?
2. "Jiřina Šustrová w Bechlíně". Bechlín to mała miejscowość. Przypadek podobny do tego powyżej. Jeśli zdecydujemy się spolszczyć
końcówkę (w Bechlínie), czy znaki specjalne wewnątrz wyrazu, w temacie, pozostają niezmienione: Bechlín, czy Bechlin.
3. "Pawilon wybudowany przez praskiego wykonawcę konstrukcji betonowych Karla Skorkovského". Czy tutaj mamy prawo
spolszczyć końcówkę i napisać "Skorkovskiego"?
4. "Browary w Dolním Poohří". W tym przypadku tematem przymiotnika jest "dolní". Czy poprawny jest zatem zapis: "Browary
w Dolním Poohří"?
5. "blisko děčínského zamku". Czy tutaj także powinniśmy jedynie spolszczać końcówkę, a tematu nie zmieniać? "blisko
děčínskiego zamku"?
Dziękuję serdecznie za pomoc

Sposoby zapisywania nazw własnych zawierających znaki, które nie występują w polskim alfabecie, a także dopuszczalną w tym zakresie wariantywność regulują Zasady ortografii i interpunkcji (red. E. Polański). Do podawanych przez Pana przykładów można zastosować zasady, do których podajemy poniżej linki.
Zapis zalecany przez zasady wyglądałby zatem następująco:
1. Browar na Rychtě albo Browar na Rychtie,
2. Bechlín, Bechlínie albo Bechlin, Bechlinie,
3. Skorkovskiego albo Skorkowskiego,
4. w Dolním albo w Dolnim,
5. děčínskiego albo dieczinskiego.
Zasady:
1. zasada 71.1 [266] https://sjp.pwn.pl/zasady/266-71-1-Znaki-diakrytyczne-w-zakonczeniach-nazwisk;629647.html
2. zasada 71.2 [267] https://sjp.pwn.pl/zasady/Pisownia-wariantywna;629648.html
3. zasada 71.6 [271] https://sjp.pwn.pl/zasady/Utrwalone-w-ortografii-cechy-fonetyczne-nazw-wlasnych;629652.html
4. zasada 71.7 [272] https://sjp.pwn.pl/zasady/Spolszczenie;629653.html

Poradnia