Poradnia

Pytania i odpowiedzi

 

28.09.2018

Czy "potencjał poparcia" może być "ujemny"?

Mam pytanie dotyczące posługiwania się sformułowaniem "wartość ujemna". Chciałbym ustalić, czy w przytoczonym poniżej fragmencie posłużono się poprawnie wspomnianym pojęciem.

"Partia polityczna A zamierza połączyć się z partią B. Partia B jest jednak źle postrzegana i potencjał jej poparcia ma wartość ujemną, stąd na skutek fuzji poparcie partii A zapewne obniży się zamiast wzrosnąć".

Połączenie wyrazowe "wartość ujemna" jest poprawne: jako dosłowne, a także metaforyczne ukazanie nasilenia i osłabienia czegoś na skali, przez odniesienie do punktu mającego wartość zerową (neutralną). Jednak w przytoczonym zdaniu problem nie polega na użyciu połączenia "wartość ujemna", ale na zestawieniu go z wyrażeniem "potencjał poparcia" (potencjał w znaczeniu 'możliwość'). Potencjał w takim znaczeniu nie może być ujemny, może go co najwyżej nie być. W zdaniu występuje zatem błąd logiczny, wynikający ze sposobu połączenia znaczeń kolejnych wyrazów.
Dokonując skomplikowanych operacji myślowych i analizy sensu kolejnych części tego zdania, można się domyślać, że Partia B będzie miała coraz mniej zwolenników, ale to też niekoniecznie oznacza, że Partia A straci zwolenników po fuzji. Jednak z punktu widzenia komunikatywności wypowiedzi trudno uznać ją za poprawną: występują w niej zakłócenia jasności, zrozumiałości i logiki. A zatem, połączenie „wartość ujemna” nie jest w podanym zdaniu użyte poprawnie, bo – jak wyżej sygnalizujemy – nie może łączyć się z potencjałem poparcia.

Poradnia

28.09.2018

Marekwia - Marekwii

Zwracam się z prośbą o podanie prawidłowej odmiany w dopełniaczu liczby pojedynczej nazwiska Marekwia.

Nazwisko Marekwia odmienia się tak jak rzeczownik żeński miękkotematowy "mania". W dopełniaczu liczby pojedynczej przyjmuje postać Marekwii.

Poradnia

27.09.2018

Titanic - kłopoty z wymową

Czy wypowiadając nazwę własną Titanic, można dopuścić formę Tytanik, czy zawsze należy mówić Titanik?

Pani pytanie dotyczy złożonego problemu: adaptacji fonetycznej obcych nazw własnych w polszczyźnie. Przyjęcie określonej formy wymowy często nie jest jednoznaczne, bo nakładają się na siebie zasady wymowy języka obcego i języka polskiego. Jeśli chodzi o Titanic, poprawna wymowa to: Titanik, a więc wymowa bliska zapisowi. Wymowa ta jest tylko w niewielkim stopniu zbliżona do wymowy oryginalnej, dlatego mogą pojawiać się warianty fonetyczne, do których należy forma Tytanik. Taka wymowa wynika zapewne z faktu, że w polszczyźnie grupa głoskowa „ti” występuje sporadycznie, częstsza jest grupa „ty”. Odradzamy wymowę oryginalną bądź bliską oryginalnej [tajtenik].

Poradnia

19.09.2018

Podużytkownik?

Zwracam się do Państwa z prośbą o opinię na temat poprawności sformułowania "podużytkownik". Jest to słowo niewystępujące w słowniku języka polskiego. Jest natomiast odniesieniem do angielskiej wersji "subuser" oznaczające, np. w systemach informatycznych konto podległe kontu głównemu. Kilka dni temu zostałem skrytykowany za używanie takiego sformułowania przez osobę, która porównała określenie "podużytkownik" do "podludzi", które ma zdecydowanie negatywny wydźwięk. Czy którąś z form, "podużytkownik" lub "subużytkownik", można używać bez obaw o poprawność językową ?

Wyraz "podużytkownik" jest prawdopodobnie środowiskowym neologizmem używanym jako nieoficjalne określenie stosowane w tekstach/ wypowiedziach dotyczących m.in. wykorzystania systemów komputerowych, informatycznych itp. Jeśli w tego typu komunikacji, w pewnej grupie środowiskowej lub zawodowej jest zrozumiały, to znaczy, że jako neologizm jest funkcjonalny i nie można go oceniać negatywnie. Nie można go też oceniać negatywnie ze względu na strukturę, którą tworzy prefiks pod-. Podobnie zbudowane nazwy funkcjonują w języku polskim, są notowane w słownikach i nie budzą wątpliwości poprawnościowych, np. podwykonawca, podnajemca.

Poradnia

30.08.2018

Przekwitłaś czy przekwitnęłaś?

Szanowni Państwo, która forma jest poprawna: przekwitłaś czy przekwitnęłaś? Z góry dziękuję za odpowiedź.

Obydwie formy czasownika "przekwitnąć" są poprawne. Częściej używana jest forma "przekwitłaś" i z tego względu jest godna polecenia. Druga forma jest kwalifikowana w słownikach jako rzadka. Jest rzadziej używana, na co wskazuje korpus języka polskiego.

Poradnia

27.04.2018

Czy zasieki sieką?

Jaka jest etymologia słowa "zasieki"? Chodzi o te druty kolczaste ustawiane jako zapora drogowa przeciw wojskom piechoty. Czy miałoby polegać to na tym, że drut kolczasty ma ofiarę posiekać?

Na wstępie wyjaśniamy, że nazwa nie ma związku z posiekaniem ofiary. Dawne zasieki były robione ze ściętych drzew, a dopiero od XIX wieku z drutu kolczastego. Etymologię słowa zasieki (lp. zasiek) podajemy za Słownikiem etymologicznym języka polskiego W. Borysia: nazwa oznacza 'zaporę obronną'. Wywodzi się od prasłowiańskiego słowa *zasek lub *zaseka (podajemy zapis przybliżony), które oznaczało 'nacięcie, ścięcie, przegrodę ze ściętych drzew'.

Poradnia

27.03.2018

Przymiotnik od nazwy Monako

Zawodnik z Polski jest zawodnikiem polskim. Zawodnik z Monako jest zawodnikiem...monakijskim? Monegaskim?

Zawodnik pochodzący z Monako to zawodnik monakijski. Przymiotniki odnoszone do krajów tworzymy najczęściej przy użyciu przyrostka -ski. W wielu wypadkach jest on rozszerzany, aby uniknąć trudnej do wymówienia grupy spółgłosek: dlatego zamiast "monakski”, "kongski” używa się form: "monakijski", "kongijski". Formy "monegaski” używa się w odniesieniu do jednego z dialektów występujących m.in. na terenie Monako.

Poradnia