Poradnia

Istotną kwestią w Pani pytaniu jest poprawność językowa, czyli zapis łączny lub rozdzielny podanego wyrażenia. Wyrażenie "jeniec Polak" powinno być zapisane bez użycia łącznika, ponieważ jego człony są nierównorzędne. Człon drugi pełni funkcję określenia członu pierwszego. Poprawne jest również wyrażenie "jeniec polski" lub "polski jeniec".
W treści pytania widoczna jest swoista interpretacja pojęcia narodowość (etniczność). Czy narodowość wiąże się jedynie z państwem? W czasie zaborów, kiedy nie istniało polskie państwo, osoby mieszkające na ziemiach polskich, o etnicznym pochodzeniu polskim, określały się jako Polacy (nie: Rosjanie, Niemcy czy Austriacy). Tę polskość definiował m.in. język polski, który był cały czas w użyciu, jak również wspólna przeszłość i kultura. Z drugiej strony warto mieć świadomość, że osoby mieszkające w jednym państwie mogą mieć różną narodowość. Zatem w państwie polskim mogą mieszkać Niemcy, Ormianie, Wołosi, Grecy itd. i osoby te nie są Polakami, tylko obywatelami państwa polskiego.
Stąd też jeniec znajdujący się w niewoli w czasie I wojny światowej, polskiego pochodzenia, mówiący w macierzystym języku polskim, jest Polakiem. Nie rozumiemy, w jakim sensie to określenie mogłoby deprecjonować narodowość?

Zgodnie z zaleceniami "Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN" pod red. A. Markowskiego przytoczone przez Pana słowa powinno się wymawiać w sposób następujący:
1) patriotyzm [patrjotysm] albo [patrjotyzm]; wymowa [patryjotysm] kwalifikowana jest jako przestarzała,
2) Austriak [austryjak], wymowa [austrjak] jest z kolei kwalifikowana jako rzadka,
3) Gabriela [gabrjela], wymowa [gabryjela] jest już przestarzała,
4) kiełbasa [kiełbasa], przy czym ł nie oznacza głoski przedniojęzykowo-zębowej, lecz u niezgłoskotwórcze.
Staranna wymowa wyrazów kwalifikacje i eliminacje wymaga artykulacji wszystkich sylab i nieopuszczania żadnej z nich. Wyrazy wymawia się w następujący sposób (w uproszczonym zapisie): kwalifikacje [kfalifikacje] i eliminacje [eliminacje].

W przypadku zapisu skrótowca nazywającego Spółkę Akcyjną mamy do czynienia z dwoma normami, które są różne: normą prawną oraz normą językową.
Normę prawną określa Kodeks spółek handlowych, który podaje obowiązujący zapis - sprzeczny z zasadami ortografii:
Art. 305. § 1. Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna”. § 2. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.A.”.
Natomiast zgodnie z normą językową tego rodzaju skrótowce powinny być zapisywane bez kropek. Zasady pisowni i interpunkcji ("Kropka w pisowni skrótowców") wskazują:
56.1. W skrótowcach rodzimych i obcych przyswojonych nie stawiamy kropki, np. FSO, UJ, USA (mimo ang. U.S.A.), PS (mimo łac. P.S.), PZMot, MKOl.
(https://sjp.pwn.pl/zasady/Skrotowce;629579.html)
Warto zaznaczyć, że Rada Języka Polskiego w roku 2001 wypowiedziała się o zapisie z kropkami negatywnie:
Jak zapisywać przy nazwie firmy skrótowiec utworzony od słów „spółka akcyjna”: z kropkami (S.A.) czy bez nich (SA)? ­ To pytanie nurtuje wiele osób. Tymczasem odpowiednia zasada jest jednoznacznie sformułowana np. w „Nowym słowniku ortograficznym PWN” pod red. E. Polańskiego (Warszawa 1997). Zgodnie z nią w pisowni skrótowców, zarówno obcych przyswojonych, jak i rodzimych, nie stawia się kropki. Prosty stąd wniosek, że skrótowiec od nazwy „Spółka Akcyjna” nie powinien zawierać kropek. Niestety, twórcy różnych spółek nie przestrzegają tej zasady; co gorsza, jest ona łamana także w Kodeksie handlowym oraz w innych wydawnictwach, gdzie spotyka się błędny zapis „S.A.”.
(http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=226:spoka-akcyjna-czyli-sa&catid=44&Itemid=145)
Mimo że ten stan rzeczy - kolizja normy prawnej i językowej - jest znany, budzi wątpliwości, to jednak trwa. Można przypuszczać, że norma ortograficzna nie zostanie zmieniona, choć niektóre słowniki uwzględniają możliwość dwojakiego zapisu: SA i S.A. (Wielki słownik skrótów i skrótowców, Piotr Müldner-Nieckowski, Wrocław 2007). Z kolei Wielki słownik poprawnej polszczyzny Andrzeja Markowskiego (Warszawa 2004) podaje jako formę poprawną SA, a zapis S.A. notuje z uwagą "rzadkie".
Trudno też rozstrzygać, która z wymienionych norm jest ważniejsza. Z językoznawczego punktu widzenia jest to norma ortograficzna. Niewątpliwie w tekstach urzędowych, oficjalnych oczekuje się zapisu, który jednoznacznie wskazuje na pełną nazwę (spółkę akcyjną) i jest sprecyzowany w Kodeksie spółek handlowych, a więc: S.A. Generalnie w tekstach powinno się przestrzegać normy ortograficznej zapisu skrótowców i używać formy SA (bez kropek).

Przy rozstrzyganiu referencji zaimków pomocne są dwie zasady:
- zaimek odnosimy najczęściej do ostatniego rzeczownika w zdaniu, tego, który jest najbliżej zaimka (na co też wskazuje przytaczana przez Panią porada),
- odczytujemy sens zdania, intencję nadawcy (często posiłkując się szerszym kontekstem, naszą podstawową wiedzą o rzeczywistości) i wówczas odnosimy zaimek do tego rzeczownika, z którym znaczeniowo naturalnie jest powiązany; bywa, że nie jest to rzeczownik poprzedzający zaimek.
Jak wynika z powyższego, nie jest możliwe rozwianie wszystkich wątpliwości. W konkretnych zdaniach trzeba wziąć pod uwagę obie zasady. A gdy mimo to wątpliwości istnieją, to warto przeredagować zdanie (jeśli jesteśmy jego autorem) lub przeczytać szerszy kontekst (jeśli jesteśmy odbiorcą). W podanych przez Panią zdaniach nie zauważamy problemu: w pierwszym zaimek odnosi się do poprzedzającego rzeczownika, w drugim - do obu rzeczowników (które są podmiotem zbiorowym).

1) Rację ma osoba wypisująca dyplomy. Zgodnie z zasadami odmiany nazwisk żeńskich zakończonych na samogłoskę -a nazwisko żeńskie Balina odmienia się jak rzeczownik rodzaju żeńskiego zakończony w mianowniku liczby pojedynczej na -a (np. malina) i ma w dopełniaczu postać Baliny. Zatem na dyplomie powinien znaleźć się zapis o postaci "dla Hanny Baliny".
Odmienne jest również męskie nazwisko Wenderlich. Odmienia się jak analogiczny rzeczownik rodzaju męskiego, zakończony na -ch np. mnich. Zatem na dyplomie można zapisać formę: "dla ....... Wenderlicha".
Zdarza się (i to często), że nosiciele nazwisk są przekonani o nieodmienności nazwiska. Tymczasem zasady poprawności językowej są jednoznaczne: nazwiska odmieniamy, w przeciwnym razie popełniamy rażący błąd - może warto przytoczyć taki argument w dyskusji z nieprzekonanymi. Wspomnianą zasadę ogólną oraz zasady szczegółowe zawiera między innymi "Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN" pod redakcją Andrzeja Markowskiego.
2) Wszystkie nazwiska, a także imiona, są nazwami własnymi. Również nazwisko Washington. Nazwa własna wskazuje daną osobę, obiekt, miejsce i odróżnia od innych (Malinowski, Marta, Wawel, Gdańsk).

W pierwszym przypadku poprawne są obydwie podane formy, można ich używać wymiennie, czyli "jeżdżę rowerem" lub "jeżdżę na rowerze".
W drugim poprawna jest forma "stanąłem przy drzwiach".
W trzecim poprawny pod względem ortograficznym jest zapis "niezniszczone książki".

W przypadku nazwiska osób będących małżeństwem możliwe są dwie formy: Joanna, Andrzej Sandowiczowie lub Joanna, Andrzej Sandowicz.W arkuszu ocen, który ma charakter oficjalny i zawiera określone dane, proponujemy umieścić jako formę bardziej odpowiednią i zgodną ze zwyczajem przestrzeganym w tekstach urzędowych: Joanna, Andrzej Sandowicz.
Forma Sandowicze jest niepoprawna pod względem fleksyjnym. Norma języka ogólnego wymaga użycia końcówki -owie w M. l. mnogiej dla nazwisk typu rzeczownikowego (Sandowiczowie, Karwalowie, Sapiehowie) lub końcówki -y (-i) w nazwiskach typu przymiotnikowego (Kowalscy, Zimni). W języku ogólnym nie używa się końcówki -e w mianowniku l. mnogiej nazwisk.