Poradnia

Pytania i odpowiedzi

kategoria: Odmiana

05.02.2020

Najjadowitszy czy najbardziej jadowity?

Dzień dobry, chciałabym dowiedzieć się, czy któraś z tych form najwyższego stopnia przymiotnika jest "bardziej poprawna" - "najjadowitsze" czy "najbardziej jadowite"? Której powinniśmy używać, by odznaczała się najwyższą starannością o poprawność językową?

W rozstrzygnięciu wątpliwości może pomóc słownik języka polskiego online (wsjp.pl), z którego warto skorzystać.
Słownik podaje sposób odmiany stopnia równego "jadowity" i stopnia wyższego "jadowitszy", a zarazem jego postać ( https://www.wsjp.pl/index.php?id_hasla=32736&id_znaczenia=3976229&l=12&ind=0). Forma "jadowitszy" wskazuje, że stopień najwyższy przymiotnika ma postać "najjadowitszy". Jest bardziej staranny niż opisowe "bardziej jadowity".
Taką samą formę stopnia wyższego podaje Słownik gramatyczny języka polskiego online: http://sgjp.pl/leksemy/#112407/jadowity

Poradnia

03.01.2020

Kowenant czy kowenanta?

Proszę o rozstrzygnięcie, ten kowenant czy ta kowenanta (rozumiane jako zobowiązanie umowne, zaczerpnięte z j.ang. covenant). Używamy często tego określenia w pracy i nie mamy problemy przy liczbie mnogiej (te kowenanty), ale przy pojedynczej są dwie wersje. Dziękuję i pozdrawiam.

Analiza użyć formy odpowiadającej w języku polskim angielskiemu covenant 'formalne porozumienie, umowa' wskazuje, że rzeczownik ten przybiera w mianowniku postać kowenant.
Z reguły przy nowych zapożyczeniach, w wypadku słownictwa o międzynarodowym zakresie użycia (internacjonalizmów), zachowywana jest głoskowa struktura zakończenia wyrazu, w tym wypadku -nt.

Poradnia

03.01.2020

Media spirytystyczne

Mam pytanie odnośnie odmiany rzeczownika "medium" w kontekście osoby zajmującej się spirytyzmem. Czy właściwe jest stwierdzenie "wielu medium" czy "wielu mediów"; "widziałem w telewizji medium" czy "widziałem w telewizji mediów"; "ci medium" czy "te media" itp. Pozdrawiam.

Przede wszystkim trzeba zacząć od tego, że mianownik liczby pojedynczej ma postać "medium", a liczby mnogiej - "media". Z kolei czasownik "widzieć" wymaga użycia rzeczownika w bierniku: widzieć kogo, co?, a nie w dopełniaczu. Poprawne jest zatem połączenie "widziałem w telewizji medium" (liczba pojedyncza) lub "widziałem w telewizji media" (liczba mnoga).
W połączeniu z liczebnikiem (zaimkiem liczebnym) "wiele" rzeczownik rodzaju nijakiego "medium" tworzy konstrukcję: "wiele mediów".
Przy okazji podajemy link do właściwej odmiany wyrazu na stronie Wielkiego słownika języka polskiego (wsjp.pl) - https://www.wsjp.pl/index.php?id_hasla=4104&id_znaczenia=773789&l=16&

Poradnia

02.01.2020

Nazwiska Brdeja, Bareja jak ... szyja

Dzień dobry. Mam problem z nazwiskiem Brdeja. Jak je odmienić? Brdei czy Brdeji ? Będę wdzięczna za odpowiedź.

Nazwiska typu Brdeja, Bareja, Szmaja itp. przyjmują w dopełniaczu formę Brdei, Barei, Szmai. Ich odmiana wzorowana jest na odmianie rzeczowników pospolitych w rodzaju żeńskim, miękkotematowych (szyja, skrzynia, łania itp.).
Pełna odmiana w liczbie pojedynczej przedstawia się następująco:
M. Brdeja, D. Brdei, C. Brdei, B. Brdeję, N. Brdeją, Ms. Brdei.
W wypadku nazwisk zakończonych na -a odmianie podlegają zarówno nazwiska kobiet, jak i mężczyzn (np. w dopełniaczu: Iwony Barei, Karola Barei).

Poradnia

30.12.2019

Nazwa miejscowa Święciechowa. Mieszkam w...?

Szanowni Państwo,
czy o mieście Święciechowa mówimy "w Święciechowej" jako że to rodzaj żeński, czy "w Święciechowie" jako i Częstochowa "w Częstochowie"?
Uprzejmie proszę o wyjaśnienie.

W języku polskim nazwy miejscowe zakończone na -owa odmieniają się według wzoru przymiotnikowego (np. Limanowa, Limanowej, Limanową) albo rzeczownikowego (np. Włoszczowa, Wloszczowy, Włoszczowie; Częstochowa, Częstochowy, Częstochowie). Typ odmiany złączony jest z budową nazwy i jej historycznym rozwojem. Współcześnie równie ważny jest zwyczaj społeczny (uzus), który wpływa na sposób odmiany nazwy (zwłaszcza, gdy jest to nazwa małej miejscowości, wsi).
Nazwa wsi wielkopolskiej Święciechowa (dawniej było to miasto) odmienia się według wzoru rzeczownikowego, co potwierdza m.in. Słownik gramatyczny języka polskiego (http://sgjp.pl/leksemy/#1180256/Święciechowa) oraz Urzędowy wykaz nazw miejscowości (http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2015.pdf):
M. Święciechowa, D. Święciechowy, C. Święciechowie, B. Święciechowę, N. Święciechową, Ms. Święciechowie.
Formy odmiany rzeczownikowej poświadczone są także w zapisach na stronach urzędowych (Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Święciechowie), lokalnych (Samorządowy Ośrodek Kultury w Święciechowie).

Poradnia

30.12.2019

Mnie czy mi?

Dzień dobry,
Która forma jest prawidłowa? Mi czy mnie?

A: Miło mi pana poznać.
B: Mi też.

czy

A: Miło mi pana poznać.
B: Mnie też.

Dziękuję za pomoc.

Poprawne formy zaimka "ja" zawiera drugi dialog. Warto zwrócić uwagę, że na początku zdania używamy formy akcentowanej zaimka, czyli "mnie" (np. Mnie to wystarczy, Mnie nie odmówi). W tej pozycji nie możemy użyć formy nieakcentowanej "mi". Ta krótsza forma celownika (mi) występuje po wyrazie samodzielnym pod względem akcentu (miło mi, podaj mi, podoba mi się, uwierz mi).

Poradnia

13.12.2019

Łebki. Wracam z Łebków czy z ...?

Dzień dobry, chciałabym się dowiedzieć, jaka będzie poprawna forma dopełniacza l.poj. nazwy miejscowości: Łebki. Np. Wracam z Łebków czy Łebek? Która z form jest właściwa?

Poprawna forma dopełniacza podanej nazwy miejscowości ma postać Łebków. Na taką formę wskazuje też Urzędowy wykaz nazw miejscowości. Nie jest to jednak dopełniacz liczby pojedynczej, jak Pani pisze, ale liczby mnogiej.
Nazwa miejscowa Łebki odmienia się według wzoru odmiany liczby mnogiej, na co wskazuje postać mianownika oraz innych przypadków: Łebkom, Łebkami, Łebkach.

Poradnia