Poradnia

Pytania i odpowiedzi

 

12.01.2021

Odmiana czasownika poznawać się

Szanowni Państwo,
Czy poprawna odmiana czasownika "poznawać się" pozwala zbudować zdanie "Babciu, oni poznawają się już 3 lata i raczej nic z tego nie będzie"?

Poprawna odmiana czasownika "poznawać się" w czasie teraźniejszym zbudowana jest na temacie fleksyjnym poznaj- (np. Oni poznają się już 3 lata.). Forma poznawają się jest niepoprawna.
Odmianę czasownika poznawać się można sprawdzić na przykład w elektronicznym Wielkim słowniku języka polskiego, na stronie wsjp.pl: https://wsjp.pl/index.php?id_hasla=36754&id_znaczenia=4665324&l=21&ind=0

Poradnia

12.01.2021

Co można makulować?

Szanowni Państwo!
Czy istnieje słowo makulować? Jeśli tak, to czy można powiedzieć o dokumentach, że zostały zmakulowane?
Wszystkiego dobrego w Nowym Roku!

Słowniki języka polskiego nie notują słowa makulować. Sądzić można, że słowo to funkcjonuje w środowiskowej, specjalistycznej odmianie języka osób związanych z archiwizacją dokumentów, przetwórstwem surowców wtórnych, produkcją papieru itp. Analiza danych korpusowych wskazuje, że w wąskim środowisku używane są słowa: makulacja i makulowanie ze znaczeniem ‘niszczenie dokumentów’. Możliwe jest zatem wykorzystanie słowa zmakulowane, które wypełnia pewną lukę w słownictwie środowiskowym (zawodowym). Jego użycie zależy jednak od sytuacji komunikacyjnej, w której się pojawi, od odbiorców. Dla znacznej części użytkowników języka będzie nieczytelne, niejasne. Słowa makulować, zmakulowane mają bardzo wąski, środowiskowy zakresie i są zrozumiałe jedynie w określonym środowisku zawodowym.

Poradnia

11.01.2021

Odmiana słowa szop

Dzień dobry,
Jak powinna brzmieć prawidłowa odmiana przez przypadki słowa "szopy" w kontekście miejsc pracy w getcie? Czy w poniższym fragmencie słowo szopów zostało prawidłowo odmienione?
"Przedstawiamy to, co – prawdopodobnie w 1944 roku - zostało z ulicy Karmelickiej. Patrzymy od strony Nowolipek w kierunku północnym. W latach 1943–1944 Niemcy spalili i zburzyli niemal całą zabudowę SZOPÓW i ulicy Karmelickiej. Ocalał jedynie budynek Szpitala Ewangelickiego, stąd oszacowanie daty wykonania zdjęcia".
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Z wyrazami szacunku

Szop, czyli 'zakład produkcyjny w getcie warszawskim podczas okupacji hitlerowskiej', w dopełniaczu liczby mnogiej ma postać szopów. Użyta przez Panią w zdaniu forma szopów ma więc prawidłową końcówkę fleksyjną i jest poprawna.
W odmianie wyraz szop ma następujące formy przypadkowe w liczbie pojedynczej: M. szop, D. szopa, C. szopowi, B. szop, N. szopem, Msc. (o) szopie, W. szopie. W liczbie mnogiej: M. szopy, D. szopów, C. szopom, B. szopy, N. szopami, Msc. (o) szopach, W. szopy.

Poradnia

11.01.2021

Dziennikarz - korespondent czy wysłannik?

Dobry wieczór,
czy stosowanie wobec dziennikarzy relacjonujących z zagranicy określenia wysłannik zamiast korespondent jest poprawne?
Według SJP PWN korespondent to dziennikarz, współpracownik redakcji prasowej, radiowej lub telewizyjnej, który relacjonuje z zagranicy. Czy zatem używanie stwierdzenia wysłannik nie jest tu niewłaściwe? Czy jest szersza definicja słowa wysłannik wskazująca na nieuprawnione zastosowanie tego słowa wobec dziennikarza relacjonującego z zagranicy?
Łączę wyrazy szacunku

Wielki słownik języka polskiego podaje ogólną definicję wysłannika: `osoba wysłana dokądś w określonym celu` (www.wsjp.pl). W różnych kontekstach wysłannik jest uzupełniany określeniami wskazującymi na tego, kto wysyła dana osobę, np. wysłannik prezydenta. Możliwe są też połączenia wysłannik redakcji, wysłannik gazety itp. W tekstach medialnych te połączenia są również używane, co można zauważyć na stronach internetowych mediów (np. Wysłannik TVP Info próbował „sprowokować” uczestniczki... ; Podczas spotkania z wysłannikami największych redakcji z krajów grupy G8...) czy w przykładach z Narodowego Korpusu Języka Polskiego (wysłannik „Gazety”...; wysłannik naszego pisma...).
Bardziej utrwalona, czytelna, stylistycznie neutralna jest nazwa korespondent z określeniami precyzującymi, np. agencyjny, prasowy, radiowy, telewizyjny, zagraniczny; frontowy, wojenny itd. (www.wsjp.pl).
Niewątpliwie nazwa korespondent wyraźniej wskazuje na profesję dziennikarską, natomiast nazwa wysłannik ma szersze znaczenie i jest częściej używana w odniesieniu do osób spoza tej profesji. Ale nie zapominajmy też, że pełna ocena użycia wyrazu jest możliwa wtedy, gdy uwzględnimy kontekst i okoliczności jej zastosowania oraz zwyczaj językowy przyjęty w środowisku zawodowym.

Poradnia

11.01.2021

Ruchoma końcówka czasownika

Dzień dobry,
W jednym z wierszy znalazłam następujący wers: "Choć w wykształceniem bogata". Czy poprawne jest tutaj dodanie "m" do słowa wykształcenie, czy raczej powinien ten wers brzmieć: Choć w wykształcenie bogatam. Będę wdzięczna za odpowiedź.
Dziękuję i pozdrawiam

W przytaczanym przez Panią przykładzie autor wiersza wykorzystuje ruchomość końcówki czasownika "jestem" (jest-/e/m), która może się łączyć z każdym wyrazem w wypowiedzi - zależy to od inwencji piszącego. Konstrukcje takie są poprawne, choć niezbyt częste w języku ogólnym. Reguła ortograficzna (https://sjp.pwn.pl/zasady/157-42-Pisownia-koncowek-e-m-e-s-e-smy-e-scie;629502.html) podaje przykłady takich form i ich zapisu. Zaznaczyć trzeba, że dołączanie ruchomej końcówki czasownika do innego wyrazu w zdaniu cechuje pewna „nieneutralność”, stąd sprawdza się to dobrze np. w poezji.
W podanym przez Panią zdaniu dołączenie końcówki –m do wyrazu "wykształcenie" może utrudniać jego zrozumienie, między innymi dlatego, że zdanie jest bliskie znaczeniowo innej konstrukcji „Choć wykształceniem bogata”. Lepszym rozwiązaniem jest dodanie –m do „bogata”, ponieważ to ten wyraz jest integralną częścią orzeczenia imiennego – „jeste(m) bogata”. Dlatego ten właśnie wyraz (bogata) w logiczny sposób, w pierwszej kolejności, łączy się z ruchomą końcówką osobową –m, która sygnalizuje czasownik „jeste(m)”.
Uwaga ta nie odnosi się do tekstów poetyckich. Poezja rządzi się swoimi prawami.

Poradnia

10.01.2021

Jeden czy dwa przecinki?

Szanowni Państwo
Czy w zdaniu "Po drugie to przyłóżmy się do tego co piszemy. Czy po "tego" należy postawić przecinek?

Oczywiście, po słowie "tego" należy postawić przecinek, ponieważ połączenie "do tego" wprowadza kolejne wypowiedzenie - zdanie podrzędne. Przecinek można również umieścić po wyrażeniu "Po drugie", ponieważ konstrukcja zdania wskazuje na możliwość wystąpienia pauzy przed słowem "to".

Poradnia

09.01.2021

Jak zapisać nazwę kaplica Trójcy Świętej?

Dzień dobry,
chciałam upewnić się, czy piszemy: kaplica Trójcy Świętej (Lublin), "k" małe?
Dziękuję i pozdrawiam z Lublina

Wyraz kaplica w podanej nazwie wielowyrazowej piszemy małą literą. Traktujemy ten wyraz jako nazwę ''gatunkową'', czyli w tym przypadku oznaczającą typ budynku.

Poradnia