Poradnia

Poniżej podajemy pełną odmianę nazwy miejscowości Moczyły:
M. Moczyły, D. Moczył, C. Moczyłom, B. Moczyły, N. Moczyłami, Msc. Moczyłach.
Dopełniacz o postaci Moczył notuje Urzędowy wykaz nazw miejscowości publikowany na stronach gov.pl. Takiej formy dopełniacza używa się też w tekstach oficjalnych (np. prasowych) i mniej oficjalnych (np. w ogłoszeniach). W komunikacji nieoficjalnej spotyka się również formę dopełniacza Moczyłów.
Przy ustaleniu końcówki dopełniacza nazwy Moczyły bierzemy pod uwagę wskazania urzędowego wykazu nazw miejscowych.

Rzeczywiście staranniejsze jest uwzględnienie rodzaju gramatycznego głównego członu skrótowca, np. Jak dotąd ONZ nie angażowała się we wszystkie konflikty międzynarodowe. Rodzaj gramatyczny głównego członu (Organizacja) decyduje o formach fleksyjnych wyrazów łączących się z ONZ (angażowała). Drugi sposób, mniej staranny, polega na wykorzystaniu rodzaju gramatycznego skrótowca (ONZ – rodzaj męski), np. Jak dotąd ONZ nie angażował się we wszystkie konflikty międzynarodowe. Na rodzaj męski wskazuje końcowa litera skrótowca, która jest zapisem spółgłoski. Skrótowce rodzaju żeńskiego kończą się najczęściej literą a, natomiast rodzaju niejakiego - o.
Warto więc podkreślić, że skrótowce mogą mieć różne rodzaje gramatyczne, nie tylko rodzaj nijaki. W podanych przez Panią przykładach rodzaj nie został poprawnie ustalony. W przykładzie 1. na rodzaj męski wskazuje zarówno rodzaj głównego członu - Fundusz (rodzaj męski), jak i zakończenie skrótowca literą spółgłoski.
W wypadku skrótowca PiS mamy dwie możliwości jego poprawnego użycia w zdaniu. Pierwsza to przyjęcie rodzaju męskiego dla zapisu PiS, który kończy się na literę spółgłoski, np. PiS wprowadził zmiany w podatkach. Druga, staranniejsza, to uwzględnienie struktury skrótowca, w której członem głównym jest pierwszy wyraz Prawo (rodzaj nijaki). To właśnie ten człon decyduje o kształcie związków zdaniowych, np. PiS wprowadziło zmiany w podatkach.

Podany przez Panią przykład użycia konstrukcji „to znaczy” jako wyrażenia nawiązującego do zdania poprzedzającego i dopowiedzenia nie jest użyciem typowym (normatywnym). Dodać trzeba, że zależności łączące zdania nie są jasne. W związku z tym trudno nam jednoznacznie rozstrzygać o interpunkcji. Wydaje się jednak, że nie ma potrzeby wstawiania przecinka po „to znaczy”, bo w podanym przykładzie raczej należałoby traktować to połączenie jako składnik całości „to znaczy często jest tak”.
Konstrukcja „to znaczy” wprowadza najczęściej wnioskowanie, omówienie, objaśnienie wcześniej podanej treści. Dodajmy, że zasady pisowni i interpunkcji ustalają interpunkcję „to znaczy” tylko w funkcji wyrażenia wprowadzającego wyjaśnienie. Podajemy poniżej tę zasadę interpunkcyjną:
[385] 90.J.1. Przecinek w wyrażeniach wprowadzających wyjaśnienia i wyliczenia
Z obu stron należy oddzielać przecinkami wyrażenia wprowadzające wyjaśnienia i wyliczenia, które rozpoczynają się najczęściej od czyli, to jest, to znaczy. Jeśli takie wyrażenia znajdują się na końcu zdania, drugi przecinek zastępujemy kropką lub równoważnym jej znakiem interpunkcyjnym, np. Znam go od dawna, to znaczy od dwudziestu lat, i ogromnie go cenię. Odwiedzę kraje południowej Europy, to jest Włochy, Albanię i Grecję.

Naszym zdaniem czytelniczka gazety słusznie wskazała na czynniki wpływające na wybór końcówki fleksyjnej i odpowiedniej formy dopełniacza podanych nazw miejscowych. Dla nazw miejscowych rodzaju męskiego w dopełniaczu w języku polskim mamy do wyboru dwie końcówki –a lub –u, co poświadcza przytoczona w dalszej części listu odmiana nazwy miejscowej Buk (Buku, Buka), jak i wielu innych.
O odmianie, w tym formie dopełniacza, decyduje nie tylko budowa wyrazu, ale i tradycja, miejscowy zwyczaj językowy (tzw. uzus). Za poprawne należy uznać to, co powszechnie używane w określonym środowisku, zgodne z tradycją, zwłaszcza wielowiekową. Polszczyzna Zaolzia ma charakter regionalny, podlega oddziaływaniu języka czeskiego, w związku z czym interferencje językowe nie są jej obce i mieszczą się w normie użytkowej. Jesteśmy zdania, że w wypadku nazw: Nydek, Gródek i Frydek, położonych na Zaolziu, należy używać form odmiany zgodnych z miejscowym zwyczajem językowym, a więc dopełniacza lp. o postaci: Nydku, Frydku, Gródku. Na marginesie dodamy, że miejscowość Frydek położona w powiecie pszczyńskim (w Polsce) ma również postać dopełniaczu Frydku.

Należy zastosować regułę, o której Pani pisze: przyimka "ze" używa się wtedy, gdy kolejny wyraz zaczyna się od spółgłoski. Poprawna postać zdania jest następująca: Z ich związku narodził się syn.

Aby ocenić poprawność podawanych wyrazów złożonych, należy wziąć pod uwagę zarówno poprawność podstawy słowotwórczej, znaczenie przedrostka, reguły słowotwórcze, a ponadto społeczny zwyczaj językowy (uzus) i normę językową. Nie wszystkie możliwe do utworzenia wyrazy są dopuszczane przez normę językową.
Jeśli chodzi o pierwszy przykład, sama nazwa prawosławizm nie jest poprawna, stąd nie będzie też poprawny antyprawosławizm. Przedrostek anty- można dodać jedynie do poprawnej nazwy wyznania - prawosławie. Słownik języka polskiego PWN (www.sjp.pwn) podaje m.in. takie znaczenie anty-: `pierwszy człon wyrazów złożonych mający znaczenie `przeciwdziałający, występujący przeciw, przeciwny`. Słowniki nie notują jednak nazwy antyprawosławie, byłby to więc neologizm i jego użycie w wypowiedzi musi być czytelne dla odbiorcy i uzasadnione funkcjonalnie.
Podobnie należy potraktować kolejny przykład. Jeśli chcemy wskazać na charakterystyczny dla jakiejś narodowości zbiór cech, to będzie to litewskość (jak polskość). Forma litwinizm w tym znaczeniu nie jest poprawna, ma całkiem inne znaczenie. Tym bardziej więc nieczytelna byłaby konstrukcja antylitwinizm.
Dodajmy, że wskazujemy jedynie na poprawność systemową (słowotwórczą). Autor wypowiedzi może czasem celowo (i świadomie) przekraczać normy językowe, aby osiągnąć jakiś cel komunikacyjny.

Zaczniemy odpowiedź od końcowego pytania o to, czym jest rada pedagogiczna. W sytuacji, gdy chcemy ustalić znaczenie, zawsze warto zajrzeć do słowników języka polskiego, dostępnych także w wersji online. Wielki słownik języka polskiego (www.wsjp.pl) podaje 2 znaczenia (które zresztą są zgodne z wiedzą potoczną o radzie pedagogicznej):
1. `zespół - ogół nauczycieli pracujących w jednej szkole, którzy wraz z dyrektorem podejmują ważne decyzje dotyczące uczniów i funkcjonowania szkoły`
2. `posiedzenie - posiedzenie rady pedagogicznej - zespołu`
Przy drugim znaczeniu (posiedzenie) słownik podaje jako poprawne połączenia, np.: rada pedagogiczna odbyła się, poruszyć coś na radzie pedagogicznej. To byłaby odpowiedź na Pani pytanie, czy poprawne jest sformułowanie „Porządek Rady Pedagogicznej” - jest poprawne, oznacza porządek posiedzenia tejże rady.
Sformułowanie „mamy dzisiaj radę” też jest poprawne w komunikacji nieoficjalnej, pod warunkiem, że jest ono czytelne dla odbiorcy. Jeśli występuje w komunikacji środowiska nauczycielskiego, to z pewnością jest zrozumiałe. Taka skrótowość, polegająca na zastąpieniu pełnej nazwy wielowyrazowej przez jeden z jej członów, nie jest niczym zaskakującym, jest poprawna także w komunikacji oficjalnej. Jeśli np. w dokumencie zastosujemy najpierw pełną nazwę Rada Pedagogiczna, Instytut Biologii, Ministerstwo Rozwoju, to w dalszej części można ograniczyć się do samego Rada, Instytut, Ministerstwo.
Ostatnia kwestia, to pisownia. Wielką literą zapiszemy nazwę Rada Pedagogiczna, jeśli traktujemy ją jako nazwę własną (służącą identyfikacji). Nazwa zapisana w ten sposób ma jednostkowe odniesienie do konkretnej rady (organu kolegialnego) w konkretnej szkole. Zwykle taka jednostkowa identyfikacja Rady występuje w oficjalnych dokumentach, pismach. Zapis małą literą stosujemy wtedy, gdy mamy do czynienia z nazwą pospolitą, czyli odnoszącą się do działających w obrębie szkoły zespołów, gremiów, szczególnie gdy nazwy te występują w komunikacji nieoficjalnej.