Poradnia

Naszym zdaniem czytelniczka gazety słusznie wskazała na czynniki wpływające na wybór końcówki fleksyjnej i odpowiedniej formy dopełniacza podanych nazw miejscowych. Dla nazw miejscowych rodzaju męskiego w dopełniaczu w języku polskim mamy do wyboru dwie końcówki –a lub –u, co poświadcza przytoczona w dalszej części listu odmiana nazwy miejscowej Buk (Buku, Buka), jak i wielu innych.
O odmianie, w tym formie dopełniacza, decyduje nie tylko budowa wyrazu, ale i tradycja, miejscowy zwyczaj językowy (tzw. uzus). Za poprawne należy uznać to, co powszechnie używane w określonym środowisku, zgodne z tradycją, zwłaszcza wielowiekową. Polszczyzna Zaolzia ma charakter regionalny, podlega oddziaływaniu języka czeskiego, w związku z czym interferencje językowe nie są jej obce i mieszczą się w normie użytkowej. Jesteśmy zdania, że w wypadku nazw: Nydek, Gródek i Frydek, położonych na Zaolziu, należy używać form odmiany zgodnych z miejscowym zwyczajem językowym, a więc dopełniacza lp. o postaci: Nydku, Frydku, Gródku. Na marginesie dodamy, że miejscowość Frydek położona w powiecie pszczyńskim (w Polsce) ma również postać dopełniaczu Frydku.

Nazwę firmy w tytule regulaminu - i nie tylko w tytule, lecz we wszystkich tekstach - należy odmieniać. Poprawna wersja zdania brzmi: Regulamin wynagradzania pracowników Kolei Wielkopolskich Sp. z o. o.
Początek skrótu spółka z ograniczoną odpowiedzialnością można zapisać zarówno wielką, jak i małą literą (Sp. z o. o. lub sp. z o. o.).

II (Druga) Rzeczpospolita, podobnie jak I (Pierwsza) Rzeczpospolita to nazwy nieoficjalne nazywające państwo polskie i - co ważne - podkreślające jego ciągłość. Warto zaznaczyć, że w takiej funkcji nazwy te wymieniane są w preambule do Konstytucji RP z 1997, trudno je więc uznać za potoczne. Występują często zarówno w pracach naukowych, jak i popularnonaukowych.
Jeśli chodzi o odmianę, możliwie są obie formy: Rzeczpospolitej i Rzeczypospolitej (w dopełniaczu, celowniku, miejscowniku liczby pojedynczej), w liczbie mnogiej - Rzeczypospolite, Rzeczpospolite itp. Pełną odmianę w liczbie pojedynczej i mnogiej znaleźć można w Wielkim słowniku języka polskiego online: www.wsjp.pl.
Na zasadzie analogii powstały nazwy III, IV RP, które w zamierzeniu twórców wyznaczają pewne etapy rozwoju państwa po 1989 roku. Nazwy te mają charakter publicystyczny, w istocie bardziej potoczny. Oczywiście oficjalna nazwa Polski to Rzeczpospolita Polska.

Występujące w zdaniu CO2 traktujemy jako skrót. Związki składniowe tworzone przez skróty (a nie skrótowce w rodzaju PKO) nie są dostosowywane do ich postaci fonetycznej (ceodwa) i ewentualnego wzoru odmiany skrótu. W przykładowym połączeniu: długa ul. Powstańców (ul. jest skrótem) – przymiotnik dostosowuje swoją formę gramatyczną do pełnego wyrazu, a nie do skrótu ul. Mówimy zatem długa ulica Powstańców, a nie długi ul Powstańców. Zasada używania skrótów jest następująca: zapisujemy skrót, ale odczytujemy cały wyraz lub połączenie wyrazowe. Związki składniowe są dostosowane do cech gramatycznych pełnej nazwy, którą oznacza skrót (ul. - ulica, r. żeński). Nazwa CO2 jest skrótem nazwy dwutlenek węgla, związki składniowe należy dostosować do rodzaju gramatycznego słowa dwutlenek, czyli użyć zapisu: naturalny CO2 lub powiedzieć: naturalny dwutlenek węgla.

Islandzkie imię Freyja będzie się odmieniało według wzoru żeńskiego rzeczowników.
Istotna dla ustalenia zapisu końcówki dopełniacza jest forma imienia Freyja (Freja), w której -ja (-yja) występuje po samogłosce (e). Należałoby zastosować analogiczną zasadę ortograficzną, jak przy rzeczownikach pospolitych: jeśli rzeczownik żeński zakończony jest na -ja występujące po samogłosce, to w dopełniaczu, celowniku, miejscowniku piszemy -i (zasada pisowni nr [21] 7.5., www.sjp.pwn.pl/zasady/Pisownia-ji-i-lub-ii;629325.html).
Zgodnie z tą zasadą zapiszemy więc Freyi, podobnie jak Maryi, alei, epopei, zgrai itp. Ten sam wzór odmiany mają nazwiska zakończone na -ja po samogłosce (np. na -eja), jak Bareja - w dopełniaczu Barei.

Wyraz larp pozostaje nadal w zasobach słownictwa nieoficjalnego, środowiskowego. Aby ustalić poprawną odmianę z jednej strony bierzemy pod uwagę jego przynależność do typu deklinacyjnego rzeczowników męskich nieżywotnych, a z drugiej zwyczaj jego odmiany w tekstach (uzus). Jako rzeczownik męski nieżywotny odmieniał się będzie: w liczbie poj. - (M) larp, (D) larpa, (C) larpowi, (B) larp/larpa, (N) larpem, (Msc) larpie; w liczbie mnogiej - (M) larpy, (D) larpów, (C) larpom, (B) larpy, (N) larpami, (Msc) larpach.
Końcówka -u mogłaby ona ewentualnie wystąpić w dopełniaczu liczby pojedynczej. Współcześnie obserwowana jest pewna rywalizacja końcówki -a oraz -u w nowych rzeczownikach, które włącza się w polskie typy odmiany. I tak np. wyraz blog miał pierwotnie w dopełniaczu końcówkę -a (bloga), która dziś wypierana jest przez -u (blogu). Forma bloga jest używana nadal, ale uzyskuje nacechowanie potoczne.
Jeśli chodzi o larp, to dopełniacz z końcówką -u (larpu) nie jest notowany w dostępnych nam tekstach (zob. Narodowy Korpus Języka Polskiego - nkjp.pl). Zatem należałoby przyjąć, że w uzusie utrwaliła się forma larpa. W bierniku możliwe są formy oboczne, z których jedna jest wzorcowa (larp), druga potoczna (larpa).

Zasady pisowni wskazują na możliwość transkrybowania -ič w nazwiskach słoweńskich jako -icz i odmianę w rodzaju: Mikloszicz - Mikloszicza, Miklosziczowi itd. Zasada dostępna jest w Internecie w Zasadach pisowni na stronach sjp.pwn.pl: https://sjp.pwn.pl/zasady/270-71-5-W-nazwiskach-slowenskich-koncowe-ic;629651.html.
Można też zachować pisownię oryginalną, która podkreśla pochodzenie etniczne autora: https://sjp.pwn.pl/zasady/Spolszczenie;629653.html. Wtedy w odmianie nazwisko będzie mieć formy: (D) Kustuviča, (C) Kustuvičowi, (B) Kustuviča, (N) Kustuvičem, (Msc) Kustuviču.
Ważne jest, by zachować konsekwencję w zapisie nazwiska.