Poradnia

Pytania i odpowiedzi

kategoria: Pisownia

13.10.2021

Zapis nazwy platformy edukacyjnej

Dzień dobry,
proszę uprzejmie o radę w sprawie pisowni nazwy platformy edukacyjnej. Zgodnie z zasadami nazwa platformy powinna być pisana wielką literą, np. Learning Apps w kontekście: Uczniowie korzystają z platformy edukacyjnej Learning Apps.
Tymczasem w scenariuszach lekcji spotykam się z zapisem: "uczniowie korzystają z platformy learning apps / learningapps /Learning apps / Learning Apps....". Uważam, że tylko poprawny jest zapis Learning Apps. w powyższym zdaniu. Jeśli używam nazwy platformy, np na stronie www. learningapps.com, wtedy jako element adresu piszę małą literą
i razem - learningapps. Bardzo proszę o poradę językową.
Serdecznie pozdrawiam.

Zgodnie z normą wzorcową nazwa własna Learning Apps powinna być zapisana dużą literą. W scenariuszach lekcji - jako tekstach pisanych, oficjalnych - ta zasada zapisu nazw platformy powinna znaleźć zastosowanie. Słusznie też Pani zauważa, że jako część adresu strony nazwy tego typu zapisywane są małą literą.

Poradnia

08.04.2021

O użyciu połączenia time out

Dzień dobry,
przybywam z pytaniem odnośnie słowa z branży IT jakim jest popularny "time out" oznaczający przekroczenie czasu oczekiwania na odpowiedź.
Kłopot w tym, że to słowo nie ma żadnego sensownego odpowiednika w języku polskim oraz jego zapisywane znaczenie jest potwornie długie. Nawet skrócenie do "brak odpowiedzi" jest trochę pominięciem powodu odpowiedzi, jakim było przekroczenie czasu, a nie sam fakt jej braku (finalnie oczywiście kończy się brakiem ale w tłumaczeniach w IT jest istotna przyczyna tego braku).
Czy z "time out"-em zostać jak z weekendem i przyjąć, że to słowo nie ma dobrego tłumaczenia. Jeśli tak, to jak powinna brzmieć poprawna pisownia i odmiana takiego dwuwyrazowego zwrotu?

Samo połączenie time out nie jest nowe w języku polskim, jest znane z innej odmiany środowiskowej – sportowej, w której oznacza ‘limit czasu, czas’. Słownik języka polskiego dostępny w wersji online podaje również znaczenie środowiskowe: `oficjalnie zarządzona przerwa w grze, wykorzystywana zwykle przez trenera na udzielenie wskazówek zawodnikom` (www.sjp.pwn.pl). W związku z tym użyciem w odmianie środowiskowej ustaliła się już jego odmiana o postaci:
liczba pojedyncza: M. time out, D. time outu, C. time outowi, B. time out, N. time outem, Msc. time oucie
liczba mnoga: M. time outy, D. time outów, C. time outom, B. time outy, N. time outami, Msc. time outach
Odnosząc się natomiast do pytania o ewentualne tłumaczenie połączenia time out, należałoby się zastanowić, jakiemu celowi miałoby służyć to tłumaczenie, w jakich sytuacjach (oficjalnych, nieoficjalnych), przez kogo (w jakim środowisku) miałoby być wykorzystywane w komunikacji. Dla informatyków zrozumiałe jest zapewne połączenie time out, a dla laików konstrukcja opisowa „przekroczenie czasu oczekiwania na odpowiedź” jest jasna i niezbyt długa.

Poradnia

10.03.2021

Problem z Radą Pedagogiczną

Szanowni Państwo,
czy sformułowanie: "Porządek Rady Pedagogicznej" jest poprawne? Myślę, że poprawnie powinno brzmieć "Porządek zebrania Rady Pedagogicznej". Nie mówimy przecież "Porządek rady rodziców". A sformułowanie "Mamy dzisiaj radę"? Czy rada pedagogiczna to pewne gremium, organ, a może oznacza jeszcze coś innego? Bardzo proszę o rozstrzygnięcie moich wątpliwości.
Dziękuję za pomoc.
Pozdrawiam

Zaczniemy odpowiedź od końcowego pytania o to, czym jest rada pedagogiczna. W sytuacji, gdy chcemy ustalić znaczenie, zawsze warto zajrzeć do słowników języka polskiego, dostępnych także w wersji online. Wielki słownik języka polskiego (www.wsjp.pl) podaje 2 znaczenia (które zresztą są zgodne z wiedzą potoczną o radzie pedagogicznej):
1. `zespół - ogół nauczycieli pracujących w jednej szkole, którzy wraz z dyrektorem podejmują ważne decyzje dotyczące uczniów i funkcjonowania szkoły`
2. `posiedzenie - posiedzenie rady pedagogicznej - zespołu`
Przy drugim znaczeniu (posiedzenie) słownik podaje jako poprawne połączenia, np.: rada pedagogiczna odbyła się, poruszyć coś na radzie pedagogicznej. To byłaby odpowiedź na Pani pytanie, czy poprawne jest sformułowanie „Porządek Rady Pedagogicznej” - jest poprawne, oznacza porządek posiedzenia tejże rady.
Sformułowanie „mamy dzisiaj radę” też jest poprawne w komunikacji nieoficjalnej, pod warunkiem, że jest ono czytelne dla odbiorcy. Jeśli występuje w komunikacji środowiska nauczycielskiego, to z pewnością jest zrozumiałe. Taka skrótowość, polegająca na zastąpieniu pełnej nazwy wielowyrazowej przez jeden z jej członów, nie jest niczym zaskakującym, jest poprawna także w komunikacji oficjalnej. Jeśli np. w dokumencie zastosujemy najpierw pełną nazwę Rada Pedagogiczna, Instytut Biologii, Ministerstwo Rozwoju, to w dalszej części można ograniczyć się do samego Rada, Instytut, Ministerstwo.
Ostatnia kwestia, to pisownia. Wielką literą zapiszemy nazwę Rada Pedagogiczna, jeśli traktujemy ją jako nazwę własną (służącą identyfikacji). Nazwa zapisana w ten sposób ma jednostkowe odniesienie do konkretnej rady (organu kolegialnego) w konkretnej szkole. Zwykle taka jednostkowa identyfikacja Rady występuje w oficjalnych dokumentach, pismach. Zapis małą literą stosujemy wtedy, gdy mamy do czynienia z nazwą pospolitą, czyli odnoszącą się do działających w obrębie szkoły zespołów, gremiów, szczególnie gdy nazwy te występują w komunikacji nieoficjalnej.

Poradnia

05.02.2021

Jak zapisać nazwę kościoła?

Szanowni Państwo,
Drugie z moich pytań dotyczy kwestii pewnego zapisu. Nie wiem bowiem, czy pisać "kościół pw. św. Andrzeja" czy po prostu "kościół św. Andrzeja". Często spotykam się z drugą z wymienionych tu wersji, jednak wydaje mi się, że tak naprawdę jest ona niepoprawna, ponieważ wskazuje, jakby jakiś kościół należał do św. Andrzeja, a tak przecież nie jest. Podobnie rzecz ma się z pomnikami. Czy mamy do czynienia z "pomnikiem Piłsudskiego" czy "pomnikiem upamiętniającym/przedstawiającym Piłsudskiego"?
Będę bardzo wdzięczny za odpowiedź. Z góry dziękuję.

W wypadku nazwy kościoła możliwe są obydwa sposoby pisowni, które Pan podaje, a także ich warianty. Prawidłowe będą zatem zapisy: kościół św. Andrzeja, kościół Świętego Andrzeja, kościół pod wezwaniem Świętego Andrzeja, kościół pw. Świętego Andrzeja. kościół pw. św. Andrzeja. Poprawne zapisy ujmują Zasady pisowni słownictwa religijnego wydane pod redakcją Renaty Przybylskiej i ks. Wiesława Przyczyny.
Nazwy pomników konstruuje się w następujący sposób: pomnik Józefa Piłsudskiego, pomnik Romualda Traugutta, pomnik Mickiewicza. Wydaje się, że wszyscy rozumiemy, że jeśli mamy do czynienia z pomnikiem Piłsudskiego, to oczywiście jest to rzeźba upamiętniająca tę osobę, co wynika z samej definicji wyrazu pomnik - 'rzeźba wzniesiona dla upamiętnienia jakiejś osoby' (wsjp.pl).

Poradnia

04.02.2021

Jak wymawiać dawne e (é) w rymach?

Szanowni Państwo,
Nurtuje mnie następująca sprawa:
W "Zemście" A. Fredry występują kilkukrotnie rymy takie jak:
(...) cóż to znaczy?
(...) nie inaczéj
(...) nie inaczéj
(...)rozpaczy.
Interesuje mnie jak poprawnie wymówić wyraz posiadający akcent nad literą "e"? Czy wymawiamy "inaczy" czy "inaczyj"? i jak ewentualnie wygląda zapis fonetyczny tego słowa?

W cytowanym tekście kreska nad literą e nie oznacza akcentu. Jest to zapis ścieśnionej, zwężonej (podwyższonej) wymowy e (é), która była właściwa dla dawniejszej polszczyzny i dobrze utrzymywała się w zakończeniu wyrazu na -ej. Po spółgłoskach twardych i stwardniałych (np. cz) samogłoska ta była wymawiana jako y, a po spółgłoskach miękkich jako i. W pozycji rymowej wyraz inaczéj wymawiany był jako inaczyj. Wymowa inaczy, o której Pan pisze, byłaby właściwa raczej dla gwar niż dla języka literackiego, który reprezentuje "Zemsta" Aleksandra Fredry.

Poradnia

16.01.2021

Zapis nazwy skamandryci

Proszę o bardzo szybką radę: skamandryci - piszemy małą literą; Skamandryci - czy dużą? Słownik Doroszewskiego podaje pisownię skamandryci, a w tekstach naukowych występuje też pisownia Skamandryci. Którą mam wybrać, pisząc pracę konkursową?
Z poważaniem

Zgodnie z zasadami ortograficznymi nazwę skamandryci piszemy małą literą. Reguła ortograficzna 20.21 (zawarta w Zasadach pisowni i interpunkcji) mówi, że nazwy członków zespołów różnego rodzaju (partii, stronnictw, zespołów artystycznych, sportowych itd.) piszemy małą literą. Taki zapis (skamandryta, skamandryci) potwierdza Słownik ortograficzny PWN (online): https://sjp.pwn.pl/szukaj/skamandryta.html, https://sjp.pwn.pl/szukaj/skamandryci.html. Ten sam zapis notuje Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN (red. A. Markowski).
Poniżej podajemy link do reguły ortograficznej:
https://sjp.pwn.pl/zasady/120-20-21-Nazwy-czlonkow-partii-stronnictw-politycznych-organizacji-spolecznych-czlonkow-zespolow-artystycznych-i-sportowych-wiezniow-obozow-koncentracyjnych-itp;629442.htm

Poradnia

16.01.2021

Jak zapisać nazwy kursów?

Dzień dobry,
jeśli można, to proszę o odpowiedź - jak zapisywać nazwy kursów. Nie potrafię znaleźć w internecie informacji, a widzę najczęściej formę zapisu z wielkich liter - na przykład: Kurs Behawiorysty Psów, Kurs Aranżacji Wnętrz. Osobiście wydaje mi się, że powinien być to zapis z małej litery: Kurs behawiorysty psów. Nie wiem, czy nazwę takiego kursu można uznać za nazwę własną. Nie potrafię znaleźć zasady, która by to wyjaśniała.
Z góry dziękuje za pomoc!

Zasady pisowni i interpunkcji (dostępne także online: www.sjp.pwn.pl/zasady) nie zawierają szczegółowej reguły odnoszącej się do nazw kursów. Najbliższa byłaby tu zasada mówiąca o pisowni nazw wielowyrazowych typu ustawa (np. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi), akcja charytatywna itp. (w wersji online to zasada 18.16). Wielką literą zapisujemy w nich pierwszy wyraz, pozostałe piszemy małą. W każdej z tego typu nazw chodzi o podkreślenie za pomocą pisowni tego, że jest to nazwa własna - indywidualna. Wydaje się, że taki charakter ma też nazwa identyfikująca określony kurs. Należałoby zatem zapisywać ją podobnie: Kurs behawiorysty psów, Kurs aranżacji wnętrz. Nie ma powodu, aby zapisywać wielkimi literami wszystkie człony nazwy.

Poradnia