23.03.2019
Dzień dobry! Jestem cudzoziemcem i mam problem z odmianą. Proszę o pomoc i wytłumaczenie uzasadnienia poprawności:
1) Który dopełniacz liczby pojedynczej rzeczownika "żywot" jest poprawny: żywota czy żywotu?
2) Które formy narzędnika liczby mnogiej rzeczowników "wentylator" i "akumulator" są poprawne: wentylatormi czy wentylatorami, akumulatormi czy akumulatorami?
3) Jak brzmi dopełniacz liczby mnogiej rzeczownika "sadz"?
4) Jak piszemy "mało/wydajny": razem czy osobno?
Kolejno odpowiadamy na Pani pytania i wyjaśniamy:
1) jeśli wyraz "żywot" ma znaczenia 'życie, sposób, tryb życia' lub 'istnienie', poprawny jest dopełniacz "żywota" (jest to dopełniacz równy biernikowi); użycie wyrazu z przestarzałym znaczeniem 'opis życia, życiorys' wymaga dopełniacza o postaci "żywotu"
2) poprawne są formy "wentylatorami, akumulatorami"; końcówka -ami jest dominującą i zarazem nowszą końcówką narzędnika liczby mnogiej, a końcówka -mi ma charakter wyjątkowy i jest właściwa tylko niektórym formom (np. liśćmi, nićmi, końmi, sańmi); jeśli pojawia się wątpliwość, czy użyć końcówki -ami czy -mi zawsze lepiej wybrać -ami
3) tutaj nie mamy pewności, o jaki rzeczownik chodzi: czy jest to "sadz", a może "sadza"?
Jeśli jest to "sadz" 'rodzaj skrzyni', to dopełniacz l.mn. ma postać "sadzów" i jest to regularny dopełniacz l.mn. dla rzeczowników rodzaju męskiego. Jeśli to "sadza", to dopełniacz l. mnogiej ma postać "sadzy". Uzasadnienie wynika z przynależności do typu deklinacyjnego i tradycji odmiany tej formy.
4) w tym wypadku formę podaje każdy słownik ortograficzny (mało wydajny; przysłówek piszemy zazwyczaj osobno z imiesłowem przymiotnikowym).
W wypadku problemów z odmianą takich form rzeczownikowych, jakie Pani podaje, można skorzystać ze Słowników języka polskiego, również w wersji online (np. https://sjp.pwn.pl, https://www.wsjp.pl). W artykułach hasłowych są podawane końcówki fleksyjne odpowiednich przypadków.
Poradnia