Poradnia

Przy określaniu rodzaju gramatycznego rzeczowników pochodzących z języków obcych za nadrzędne kryterium przyjmuje się zakończenie wyrazu - głoskę, która jest wymawiana jako ostatnia. W niektórych przypadkach bierze się również pod uwagę jego znaczenie.
Rzeczowniki obcego pochodzenia zakończone w wymowie na –a (np. carbonara) traktuje się jako mające rodzaj żeński, zakończone na głoski -e, -i, -o (np. caprese, penne, kimchi, carpaccio) jako nijakie, a kończące się na spółgłoskę jako męskie (quiche - wymowa kisz). Zdarza się, że kryterium formalne krzyżuje się ze znaczeniowym i wyraz zapożyczony nie ma stałego rodzaju, lecz jest dwurodzajowy.
Jeśli wyraz mereti jest rzeczownikiem (znaczenia tego słowa Pani nie podała), to w języku polskim będzie mieć rodzaj nijaki, podobnie jak salami i kiwi.

Słowniki języka polskiego notują formę „ociągać się” w znaczeniu `zwlekać z czymś lub robić coś niechętnie, wahając się` (www.sjp.pwn.pl), `robić coś wolno, nieśpiesznie` (www.wsjp.pl). To znaczenie występuje w podanym zdaniu, a zatem za poprawne należałoby uznać zdanie drugie. Nie jest ono jednak zbyt udane stylistycznie. Zamiast rzeczownika odczasownikowego (ociąganie się) można użyć imiesłowu: Ociągając się, postąpił do przodu.

Czasownik "utknąć" nie tworzy strony biernej, dlatego też połączenie "jestem tu utknięty" jest niepoprawne. W podanym kontekście należałoby użyć czasownika w czasie przeszłym (utknąłem): „Nie mogę teraz się z Tobą spotkać, mam spotkanie i utknąłem tu”.

Samo połączenie time out nie jest nowe w języku polskim, jest znane z innej odmiany środowiskowej – sportowej, w której oznacza ‘limit czasu, czas’. Słownik języka polskiego dostępny w wersji online podaje również znaczenie środowiskowe: `oficjalnie zarządzona przerwa w grze, wykorzystywana zwykle przez trenera na udzielenie wskazówek zawodnikom` (www.sjp.pwn.pl). W związku z tym użyciem w odmianie środowiskowej ustaliła się już jego odmiana o postaci:
liczba pojedyncza: M. time out, D. time outu, C. time outowi, B. time out, N. time outem, Msc. time oucie
liczba mnoga: M. time outy, D. time outów, C. time outom, B. time outy, N. time outami, Msc. time outach
Odnosząc się natomiast do pytania o ewentualne tłumaczenie połączenia time out, należałoby się zastanowić, jakiemu celowi miałoby służyć to tłumaczenie, w jakich sytuacjach (oficjalnych, nieoficjalnych), przez kogo (w jakim środowisku) miałoby być wykorzystywane w komunikacji. Dla informatyków zrozumiałe jest zapewne połączenie time out, a dla laików konstrukcja opisowa „przekroczenie czasu oczekiwania na odpowiedź” jest jasna i niezbyt długa.

Rzeczywiście, liczebniki obaj I obydwaj łączone są z rzeczownikami męskoosobowymi. Zatem poprawne są wszystkie te połączenia, w których z tymi liczebnikami używane są rzeczowniki typu: mężczyźni, lekarze, kolejarze, policjanci, chłopi, sklepikarze, motocykliści itp.

Aby ocenić poprawność podawanych wyrazów złożonych, należy wziąć pod uwagę zarówno poprawność podstawy słowotwórczej, znaczenie przedrostka, reguły słowotwórcze, a ponadto społeczny zwyczaj językowy (uzus) i normę językową. Nie wszystkie możliwe do utworzenia wyrazy są dopuszczane przez normę językową.
Jeśli chodzi o pierwszy przykład, sama nazwa prawosławizm nie jest poprawna, stąd nie będzie też poprawny antyprawosławizm. Przedrostek anty- można dodać jedynie do poprawnej nazwy wyznania - prawosławie. Słownik języka polskiego PWN (www.sjp.pwn) podaje m.in. takie znaczenie anty-: `pierwszy człon wyrazów złożonych mający znaczenie `przeciwdziałający, występujący przeciw, przeciwny`. Słowniki nie notują jednak nazwy antyprawosławie, byłby to więc neologizm i jego użycie w wypowiedzi musi być czytelne dla odbiorcy i uzasadnione funkcjonalnie.
Podobnie należy potraktować kolejny przykład. Jeśli chcemy wskazać na charakterystyczny dla jakiejś narodowości zbiór cech, to będzie to litewskość (jak polskość). Forma litwinizm w tym znaczeniu nie jest poprawna, ma całkiem inne znaczenie. Tym bardziej więc nieczytelna byłaby konstrukcja antylitwinizm.
Dodajmy, że wskazujemy jedynie na poprawność systemową (słowotwórczą). Autor wypowiedzi może czasem celowo (i świadomie) przekraczać normy językowe, aby osiągnąć jakiś cel komunikacyjny.

Wielki słownik języka polskiego (dostępny także online: www.wsjp.pl) podaje jako poprawne wszystkie wymieniane przez Pana konstrukcje: szczepionka przeciw/ przeciwko czemu? (grypie, wściekliźnie, koronawirusowi) i szczepionka na co? (grypę, wściekliznę, koronowirus). Trzeba jednak dodać, że pierwsza konstrukcja - szczepionka przeciw/ przeciwko czemu - jest staranniejsza.