Poradnia

Pytania i odpowiedzi

 

30.12.2019

Mnie czy mi?

Dzień dobry,
Która forma jest prawidłowa? Mi czy mnie?

A: Miło mi pana poznać.
B: Mi też.

czy

A: Miło mi pana poznać.
B: Mnie też.

Dziękuję za pomoc.

Poprawne formy zaimka "ja" zawiera drugi dialog. Warto zwrócić uwagę, że na początku zdania używamy formy akcentowanej zaimka, czyli "mnie" (np. Mnie to wystarczy, Mnie nie odmówi). W tej pozycji nie możemy użyć formy nieakcentowanej "mi". Ta krótsza forma celownika (mi) występuje po wyrazie samodzielnym pod względem akcentu (miło mi, podaj mi, podoba mi się, uwierz mi).

Poradnia

30.12.2019

Jak wymawiać słowo "himalaizmie"?

Dzień dobry. Chciałabym zapytać, czy forma himalaizmie (wymowa) jest poprawna? W internecie znalazłam różne odpowiedzi. Z góry dziękuję za odpowiedź.

Źródła internetowe mają różną rangę, różnych nadawców (także nieprofesjonalnych), stąd mogą podawać sprzeczne, często niepoprawne dane. Wątpliwości językowe pomagają rozstrzygać słowniki poprawnej polszczyzny i słowniki języka polskiego, dostępne również w wersji online.
Wielki słownik języka polskiego PAN (https://www.wsjp.pl) podaje następującą wskazówkę dotyczącą wymowy miejscownika rzeczownika himalaizm:
Ms. lp wymawiany: [himalaiźmie] lub [himalaizmie].
Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego uznaje za właściwą wymowę [himalaiźmie], natomiast za rzadko występującą, również poprawną, wymowę [himalaizmie].

Poradnia

18.12.2019

Kobieta podchorąży - jakiej formy używać?

Szanowni Państwo,
jak wygląda odmiana rzeczownika "podchorąży" - kobiety w liczbie mnogiej? Czy wygląda tak samo jak dla podchorążego - mężczyzny?

Nazwy stopni wojskowych mają formę rodzaju męskiego. Ich dwurodzajowość zaznacza się przez dodanie odpowiednich określeń wskazujących na płeć. Na przykład przymiotniki, czasowniki używane są w formie odpowiedniego rodzaju (pani podchorąży, nowej podchorąży, zdolna podchorąży ukończyła szkolenie itp.). Wielki słownik języka polskiego PAN (wsjp.pl) podaje informację normatywną, zgodnie z którą forma żeńska podchorąży (mianownikowa) może być używana w innych kontekstach wyrazowych (przypadkach), np. "spotkanie z nową podchorąży, Anną Kowalską" (w funkcji narzędnika). Można zachować również odmianę męską - "spotkanie z nowym podchorążym, Alicją Kowalską".
Wzór odmiany rzeczownika podchorąży jest męski - zarówno w liczbie pojedynczej, jak i w mnogiej. W liczbie mnogiej przedstawia się następująco:
M. podchorążowie, D. podchorążych, C. podchorążym, B. podchorążych, N. podchorążymi, Ms. podchorążych.

Poradnia

15.12.2019

"Pozdrawiam" a znaki interpunkcyjne

Dzień dobry,
proszę o wyjaśnienie, dlaczego w zakończeniu listu po wyrażeniach typu: "Pozdrawiam", "Ściskam mocno" znajdującymi się przed podpisem nie stawiamy żadnych znaków interpunkcyjnych. Podobna sytuacja jest w przypadku zakończenia zaproszenia jako formy ćwiczonej na lekcjach języka polskiego. Jak podają autorzy wzorów pism użytkowych po wyrażeniach końcowych typu "Zapraszamy", "Serdecznie zapraszam", po których pojawia się podpis, nie stawiamy ani kropki, ani przecinka.
Patrząc na budowę gramatyczną, są to zdania. Dlaczego więc ich zakończenie pozostaje, niezgodnie z innymi normami językowymi, pozbawione znaku interpunkcyjnego.
Bardzo dziękuję za zainteresowanie problemem.

W zasadzie udzieliła Pani sobie odpowiedzi w treści pytania. Otóż komunikacja językowa w niektórych zakresach działa też na mocy utrwalonej konwencji (którą podają np. podręczniki pisania pism użytkowych), pewnej tradycji, zwyczaju językowego (szczególnie dotyczy to sfery grzeczności językowej). Rzeczywiście ze względów gramatycznych (składniowych) należałoby postawić kropkę po wymienianych przez Panią formułach kończących list, zaproszenie. Obowiązuje jednak konwencja, że w tego typu pismach jej nie stawiamy. Podobnie na mocy konwencji podpis umieszczamy poniżej, od nowej linii. Ewentualnie w korespondencji prywatnej, po nieoficjalnej (zwłaszcza emocjonalnie nacechowanej) formule pozdrowienia może pojawić się wykrzyknik (np. Ściskam mocno!).
Podobna konwencja obowiązuje również w zapisie tytułów książek, artykułów itd. Tytuły te mają przecież postać zdania lub równoważnika, a kropki jednak nie stawiamy w ich zakończeniu.

Poradnia

14.12.2019

O Watykance i żywczance

1) Dzień dobry, moje pytanie dotyczy pisowni wyrazu oznaczającego mieszkankę Watykanu. Watykan to miasto - państwo, więc czy możliwa jest pisownia Watykanka oraz watykanka, czy też tylko Watykanka ( mieszkanka państwa)?
2) Dzień dobry, chciałem zapytać o to, jak poprawnie nazwać mieszkankę Żywca. Spodziewam się, że jest to Żywiecczanka, ale nie jestem pewny.
Z góry dziękuję za odpowiedź.

1) Watykan to miasto-państwo i z definicji nie można jednoznacznie określić, którą część należałoby wziąć pod uwagę przy zapisywaniu nazwy mieszkanki (miasto czy państwo). Możemy się w pewnym stopniu posiłkować uzusem (zwyczajem) - wydaje się, że Watykan częściej odbieramy jako państwo, częściej też forma żeńska występuje zapisana wielką literą (Watykanka). Taki też zapis znajdziemy w słowniku języka polskiego w wersji online: Watykanka 'obywatelka Watykanu' (https://sjp.pwn.pl/slowniki/Watykanka.html).
2) Na określenie mieszkanki Żywca funkcjonuje inna nazwa, niż Pan proponuje. Mieszkanka Żywca to żywczanka, a mieszkaniec - żywczanin (nazwy mieszkańców miast zapisujemy małą litera). Poprawne formy mieszkańców tej miejscowości (wraz z odmianą) podaje m.in. Słownik gramatyczny języka polskiego (http://sgjp.pl/leksemy/#1176624/żywczanka).
Przyrostek -ec występujący w nazwie Żywiec pomijamy przy tworzeniu nazwy mieszkańców, podobnie jak np. w nazwie ostrowczanka od nazwy miejscowej Ostrowiec.
Dodajmy też, że mimo istnienia typowych przyrostków, które służą do tworzenia nazw mieszkańców, możliwe są również przyrostki o nieregularnym charakterze. Taka nieregularność wynika z pochodzenia nazw, a także zwyczaju używania określonych form nazw mieszkańców (uzusu językowego).

Poradnia

13.12.2019

Łebki. Wracam z Łebków czy z ...?

Dzień dobry, chciałabym się dowiedzieć, jaka będzie poprawna forma dopełniacza l.poj. nazwy miejscowości: Łebki. Np. Wracam z Łebków czy Łebek? Która z form jest właściwa?

Poprawna forma dopełniacza podanej nazwy miejscowości ma postać Łebków. Na taką formę wskazuje też Urzędowy wykaz nazw miejscowości. Nie jest to jednak dopełniacz liczby pojedynczej, jak Pani pisze, ale liczby mnogiej.
Nazwa miejscowa Łebki odmienia się według wzoru odmiany liczby mnogiej, na co wskazuje postać mianownika oraz innych przypadków: Łebkom, Łebkami, Łebkach.

Poradnia

13.12.2019

Odmiana nazwisk obcych: Goethe, Boehme, Linde

W jaki sposób należy odmienić nazwiska niemieckie w dopełniaczu liczby mnogiej, takie jak Boehme, Goethe, Kameke?

Nazwiska obce włączamy, jeśli to możliwe, w odpowiedni wzór odmiany rzeczowników lub przymiotników. Podstawą jest tutaj budowa nazwiska. Podawane przez Panią nazwiska niemieckie (zakończone na -e) odmieniają się według wzoru deklinacji przymiotnikowej z tym, że narzędnik i miejscownik kończy się na -em. Sposób odmiany jest następujący:
mianownik: Boehme, Goethe, Kameke
dopełniacz: Boehmego, Goethego, Kamekego
celownik: Boehmemu, Goethemu, Kamekemu
biernik: Boehmego, Goethego, Kamekego
narzędnik: Boehmem, Goethem, Kamekem
miejscownik: Boehmem, Goethem, Kamekem
wołacz: Boehme, Goethe, Kameke.

Poradnia